Gotische boog
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een gotische boog, ook wel spitsboog genoemd, is een boogvorm die wordt gekenmerkt door twee symmetrische cirkeldelen die elkaar in de top snijden.
Omschrijving
De gotische boog is een kenmerkend element van de gotische architectuur, die populair was in de Middeleeuwen (ca. 1140-1500). In tegenstelling tot de ronde bogen van de romaanse architectuur, loopt de gotische boog spits omhoog. Deze vorm zorgt ervoor dat de zijwaartse krachten (spatkrachten) die door het gewicht van de constructie ontstaan, beter in verticale richting worden afgeleid, waardoor de druk op de muren vermindert. Hierdoor konden gebouwen hoger worden gebouwd met grotere openingen voor ramen en gewelven. Spitsbogen werden veel toegepast in gotische kerken en kathedralen, onder andere in vensters (spitsboogvenster of lancetvenster) en gewelven (spitstongewelf). Ook in de profane bouwkunst, zoals stadhuizen en woonhuizen, werden gotische bogen gebruikt, vaak in de vorm van specifiekere varianten zoals de tudorboog en de ezelsrugboog.
Constructie en Voordelen
Een spitsboog wordt gevormd door twee elkaar snijdende bogen met een gelijke straal. Het belangrijkste voordeel van de spitsboog ten opzichte van de rondboog is dat de spatkrachten, de zijwaartse druk op de muren, kleiner zijn. Dit maakte het mogelijk om hogere en slankere constructies te realiseren en grotere raampartijen te creëren. De vorm van de spitsboog draagt bij aan de stabiliteit van het bouwwerk door het gewicht efficiënter te verdelen.
Toepassingen en Varianten
Gotische bogen vinden we terug in diverse bouwkundige elementen. Ze zijn kenmerkend voor vensters (zoals lancetvensters, hoge smalle spitsboogvensters) en gewelven in kerken en kathedralen. Daarnaast werden spitsbogen toegepast in portalen en arcaden. In de loop van de gotische periode ontwikkelden zich verschillende varianten van de spitsboog, waaronder de kielboog, korfboog, lancetboog en tudorboog. Ook in de profane architectuur, zoals bij stadhuizen en woonhuizen, werden gotische boogvormen gebruikt.
Vergelijkbare termen
Spitsboog
Gebruikte bronnen: